EARRING GEAR
HET INSTRUMENTARIUM VAN DE JUBILARIS
TEKST: UBEL ZUIDERVELD - Veertig jaar geleden debuteerde de Golden Earring (destijds nog Golden Earrings, vernoemd naar een song van de Amerikaanse croonster Peggy Lee). Het debuut werd opgenomen in de studio van Phonogram aan de Honingstraat in Hilversum, de single 'Please Go'. Maar de Earring ging niet, de Earring bleef. Anno 2005 staat de Haagse band nog altijd op eenzame hoogte binnen de Nederlandse rock. De Earring, bekeken aan de hand van hun instrumentarium.
De instrumentverzorger van de Earring maakte voor weekblad Panorama nog niet zolang gele-den een schatting. Hij taxeerde dat er voor een slordige 25.000 euro aan gitaren achter de schermen stond bij een optreden van de band. Maar tussen de gitaren van Hay, Gerritsen en Kooymans zitten geen in serie gebouwde signatures. Dat is opmerkelijk, want bijna alle grote namen worden binnen de muziekindustrie heden ten dage gelauwerd met 'eigen' modellen op naam. In Nederland viel tot op heden maar weinig muziekmakers deze eer ten deel. De Framus Jan Akkerman, een signature Peavey Adje van den Berg. Dat zijn wel de twee bekendste in serie gebouwde 'artistmodels' van Nederlandse groot-heden. Signature modellen van de leden van Neerlands bekendste rockband zijn er nooit in grotere aantallen gemaakt, met uitzondering van de Vater drumstokken van Cesar Zuiderwijk, de Cesar Z's Blasters.
CESAR ZUIDERWIJK
'Maple. Een relatief zware stok. Een stevige schouder en een iets grotere kop, extra ronde onderkant. Hij is ook wat langer, draait gemakkelijk door je vingers heen', licht Zuiderwijk de Vater-signature toe. 'Ik heb wel anderhalf gros per jaar nodig, ik mag er graag nu en dan een paar weggeven. Volgens mij vliegen die stokken de deur uit, want als ik ze bij BMI bestel zijn ze d'r nooit.'
Van dezelfde importeur in Den Haag betrekt Zuiderwijk ook de spullen voor zijn Pearl drumkit. Zuiderwijk speelt nu al zo'n kwart eeuw op Pearl, maar hij begon op een heel andere kit. 'Augurkblikken met een zeepkist als bassdrum', beschrijft Zuiderwijk zijn eerste set. 'Met pandeksels als bekkens, een wastobbe en wat kartonnen dozen. Ik was een jaar of dertien, er was in geen velden of wegen een drumstel te krijgen.' Zijn eerste echte set was van de Oost-Duitse bouwerTrixon. Hij kocht hem nadat hij wat had verdiend door te spelen bij René &The
Alligators. Het was een kit met een ronde bassdrum en niet met de curieuze ei-vormige bass, waarmee Trixon bekend werd. Daarna volgde Ludwig, de Ringo Starr set-up vanzelfsprekend, want de Beatles waren immers dé helden van iedereen die in de sixties muziek maakte. Toen brak het jaar 1970 aan. Zuiderwijk zat toendertijd bij de Livin' Blues en nam bij de Golden Earring - na tussenpaus Sieb Warner - het stokje over van Jaap Eggermont, die zich helemaal ging toe-leggen op het produceren van muziek. Dit keer-punt betekende bovendien een muzikale omme-zwaai van Earring, die met de harde klappen van Zuiderwijk en de vocale rauwheid van de nieuwe zanger Barry Hay transformeerde van beatband naar rockgroep.
Zuiderwijk speelde met power in zijn toenmalige band Livin' Blues. De Earring hoorde Zuiderwijk menigmaal repeteren en kwam zodoende bij hem uit. Zuiderwijk kwam en bleef, en door toedoen van zijn voorgangers Eggermont en Warner zetel-de hij de eerste jaren achter een Westend drum-stel, het merk van muziekwinkel De Hoog, des-tijds in Den Haag aan het Westeinde gevestigd. Zuiderwijk speelde een paar jaar op Westend om daarna over te stappen op Fibes. 'Saris, toen een muziekwinkel in Den Haag, had gezegd dat ik in de fabriek in Boston maar moest uitzoeken wat ik hebben wilde. Het werd een set van perspex met chroomkleurige hardware.'
'MUZIKAAL GEZIEN STELT 'RADAR LOVE' NIET VEEL VOOR'
Via een Fiberwood kit belandde Cesar Zuiderwijk uiteindelijk bij Pearl en hij breidde zijn set-up in de loop der jaren steeds verder uit. Hij is vanzelf-sprekend uitermate tevreden over het merk, want anders blijf je er immers geen vijfentwintig jaar aan hangen. Zeker de hardware innovaties van de laatste jaren krijgen Zuiderwijks goedkeuring. 'Er is goed naar drummers geluisterd. Er raken geen schroefjes meer los, er gaat niets meer scheef hangen: Toch heeft de Earring drummer nog wel een suggestie voor de Japanse firma: 'Ze moeten grotere pedalen maken, voor de bass, maar ook voor de hi-hatt. Wat dit betreft zijn ze totaal niet met hun tijd meegegaan. Mijn zoon heeft maat 48, die heeft een groot voetblad nodig.'
Gevraagd naar Zuiderwijks favoriete kit in zijn hele drummersleven: 'Dat is zo'n Sophie's Choice vraag. Je favoriet is altijd je laatste kit. Misschien moet ie trouwens nog wel komen, ook. Ik heb heel wat van die drumstellen gehad die aan alle kanten glimmen en blinken. Dan voelde ik me echt zo'n soort zonnekoning als ik daarachter zat' Zuiderwijk is een echte drummissionaris, heeft een eigen drumschool in Den Haag, geeft veel clinics en vestigde de aandacht op het drummen met een recordpoging als het 1000-drummersaan-de-Maas project. Op de Pearl website wordt hij omschreven als: 'One of the most experienced drummers in Europe, the 'founder' of the rock drummers in Europe.'
Zuiderwijk is een voorbeeld voor velen. Dat bleek ook uit een poll die Musicmaker twee jaar gele-den hield. 'Radar Love' (gespeeld op Westend) werd gekozen tot de beste drumsong ooit gemaakt in de popmuziek, nationaal én internationaal. Zo'n uitverkiezing streelt. 'Want laten we eerlijk zijn, je bent nu eenmaal liever nummer 1 dan nummer 2. Zelf vind ik 'Radar Love' ook bij-zonder, hoewel ik vond dat het erg rammelde. Het is eigenlijk heel stuntelig gegaan, allemaal. We hebben het live nooit meer zo kunnen spelen als op de plaat. Het heeft met zoveel facetten te maken dat het een goede song wordt, maar natuurlijk ben ik er wel trots op. Zeker als je er door een collega-held als Dennis Chambers op wordt aangesproken en dat gebeurde mij.' Aan de andere kant zegt Zuiderwijk nuchter: 'Uiteindelijk is het gewoon je missie om op dat ding te slaan en mensen tevreden te houden. Als je een goede geluidstechnicus hebt, klinkt bij wijze van spreken elk drumstel goed. Die discussies over maple, birch of mahogany, dat zijn echte vakverhalen. Met alle respect, maar zo'n soort mierenneuker ben ik niet. Goede hardware is ook van belang. Wat dat betreft komt al het goede in de Pearl Masters Series zo'n beetje bij elkaar.'
RINUS GERRITSEN
De andere helft van de Earrings ritmetandem, basgitarist Rinus Gerritsen, deelt Zuiderwijks mening over de onverbiddelijke evergreen 'Radar Love', de song die in Amerika is uitgegroeid tot het officieuze volkslied van de truc-kers gemeenschap. Ook hij is van mening dat de song rammelde, toen de Earring hem opnam in Soundpush Studio in Blaricum. Hoewel het uiteindelijk resultaat de groep tevreden stelde, is er nog wel getwijfeld of 'Radar Love' op single moest worden uitgebracht. Met zijn basriff speelde Gerritsen zich opnieuw internationaal in de kijker als basgitarist, maar dit was niet voor het eerst. In 1970 zou hij via-via zijn gepolst om als basgitarist toe te treden tot de Experience van Jimi Hendrix.
Het meest eigene instrumentale beeldmerk van de Earring
Zoals de meeste basgitaristen, kwam Rinus Gerritsen via de gitaar uiteindelijk bij zijn instrument terecht. Rinus' eerste instrument in zijn jonge jaren was de gitaar van broer Rob, sinds jaar en dag de manager van de Golden Earring. Na zijn eerste pogingen op de gitaar, kwam Gerritsen rond 1960 in contact met George Kooymans, die bij hem de hoek woonde. Kooymans gaf Gerritsen wat gitaarlessen. In korte tijd transformeerde Gerritsen tot bassist, waarbij hij bij gebrek aan een basgitaar zich wist te behelpen door de hoge snaren van de gitaar te bespelen. Gerritsen gaat bas spelen in het eerste jeugdbandje met Kooymans en vader Gerritsen bouwt van multiplex een basgitaar met een rode body en elementen van Bill Lawrence. Dit zelfbouw instrument wordt door Gerritsen later longscale gemaakt en ontdaan van zijn frets.
Gerritsen kan terugkijkend dé baspionier van Nederland worden genoemd, onze vaderlandse equivalent van roergangers als John Entwistle van The Who en Creams Jack Bruce. Door toe-doen van Entwistle is Gerritsen Danelectro gaan spelen, een shortscale model. De Earring bas-sist experimenteerde er lustig op los, zoals het over afzonderlijke kanalen uitsturen van de hoge en de lage frequenties. Omdat Gerritsen ernaar streefde de basgitaar net zo flexibel te kunnen bespelen als een gewone elektrische gitaar én omdat hij voldoende hoog en laag wilde, bouwde hij een dubbelnekker, een combi natie van de Danelectro shortscale en een Fender Precision uit 1962. Gerritsen voorzag deze bijzondere dubbelnekker van een Danelectro-element en een Bill Lawrence pick-up voor extra laag (gehaald van een Framus
bas). Dit beeld - Rinus met zijn tweehalzige bas - groeide uit tot een soort beeldmerk van de Golden Earring.
Ondanks zijn pionierswerk, geldt Rinus Gerritsen als de conservatieve, rustige kracht op de achtergrond. Hoewel hij ook op toetsen en zelfs de mondharmonica bijdroeg aan het band-geluid, is Rinus Gerritsen feitelijk het prototype van de stille bassist die opereert in de schaduw op de bühne. Na de komst van Barry Hay werd Gerritsens invloed op het repertoire geringer en rond 1970 overwoog hij zelfs serieus om helemaal te kappen met de Earring.
Gerritsen is nuchter, net als veel van zijn bassende collega's. Buiten optredens om speelt hij zelden of nooit op de basgitaar. 'Het is echt een instrument dat je bespeelt met en voor mensen', zei hij in een interview met basjournalist Willem Huetink. Hij verklapte dat hij rond 2000 - toen de Earring een jaartje vrijaf nam - zelfs een jaar lang geen bas heeft aangeraakt. Verder is Gerritsen - die wel experimenteerde met alternatieve D-stemmingen - wars van trends en is de hausse van extreem laaggestemde en vijf-snarige bassen aan hem niet besteed. Wel keerde hij - zoals heel veel basgitaristen de laatste tien jaar - terug naar de basis, de staande bas.
GEORGE KOOYMANS
George Kooymans wist al heel jong dat hij in een popband gitaar wilde spelen. Hij hield de ontwikkelingen in de rock & rolt in zijn jeugd goed in de gaten. Het is dan ook niet zo verwonderlijk dat er een directe link te leggen is tussen twee van zijn belangrijke gitaren en de Nederlandse rockfolklore. De eerste gitaar van George Kooymans was een Höfner, net zo eentje als waarmee de Blue Diamonds aan het begin van de 1960's de zalen in Nederland en Duitsland plat speelden. Hij kostte destijds 270 ouderwetse guldens, herinnerde Kooymans zich in een interview met Musicmaker. Pa Kooymans moest diep in de bui-del tasten om zijn gitaarverslaafde zoon George het felbegeerde instrument te bezorgen.
Cruciaal in Kooymans uitgebreide gitaararsenaal is vanzelfsprekend ook de Les Paul die hij bespeelde op de originele opnames van 'Radar Love'. De song werd door George Kooymans ingespeeld met een zwarte Gibson Les Paul Custom. Deze gitaar is niets meer en niets min-der dan een waar museumstuk. Kooymans kocht de zwarte Paul in 1969 in Den Haag hij muziek-handel Servaas. Het was een tweedehandsje, maar niet zo maar een tweedehandsje. Voordat Kooymans hem kocht was de Gibson Les Paul Custom het eigendom van AndyTielman, één van de oerrockers van de Indorock en dus van de Nederpop. De gitaar legde Kooymans kennelijk geen windeieren, want nog hetzelfde jaar kreeg hij de Zilveren Harp van Conamus voor zijn solo-werk.
Historische instrumenten
De Earring-gitarist beschikt over een uitgebreide verzameling gitaren - waaronder een Catalyst Panthera van Nederlandse bodem - maar heeft natuurlijk zijn voorkeuren.
Vermeldenswaard is onder meer de Gibson Firebird die Kooymans gebruikte voor de solo van 'Latin Lightning'. Maar zijn absolute favoriet is een helemaal gerestaureerde vintage Gretsch DualTone, die de bevriende gitarist Frank Carillo - die ook songs schreef voor Anouk - in 2000 voor hem kocht. Op ampgebied legde Kooymans lange tijd een voorkeur aan de dag voor Vox AC30's, waarvan hij een behoorlijk aantal heeft. Zijn eerste Vox-en kocht Kooymans in de Amerika, toen de Golden Earring speelde in het voorprogramma van hard-rockgitarist Ted Nugent.
Kooymans is al vanaf het einde van de 1960's veel meer dan alleen gitarist.Tot zijn gear behoort nadrukkelijk ook alle studioapparatuur. Kooymans verdiepte zich al vroeg in zijn loop-baan in productiewerk - vanaf halverwege de 1980's beschikt hij over zijn eigen studio Ringsidein Rijkevorssel, België. Eén van zijn eerste successen als producer (en songwriter voor derden) behaalde hij met de Bulgaars-Nederlandse zangeres Bojoura (1967, haar moeder gaf Kooymans zangles) en daarna met de hit 'Seasons' van Earth & Fire (1970), een song waar hij zelfs een gitaarpartij aan bijdroeg. Kooymans bleef ook na Bojoura en Jerney Kaagmans Earth & Fire met grote regelmaat werk van derden produceren, waaronder de Groningse hardrockband New Adventures, Herman Brood, Sjako!, Nancy Boyd, de Limburgse troubadour Gé Reinders en natuur-lijk Anouk, wiens album 'Together Alone' hij in 1997 samen met Barry Hay produceert.
Het was dus George Kooymans die zijn buurt-vriendje Rinus Gerritsen aan het begin van de 1960's inwijdde in de geheimen van de gitaar. Curieus is dan ook dat Kooymans later in een interview verklaarde: 'Ik kan niet eens mijn eigen solo's naspelen. Vroeger zocht Rinus dat voor me uit, die was daar heel goed in.'
BARRY HAY
Barry Hay werd een paar maanden geleden door de bezoekers van website Musicfrom.nl gebombardeerd tot De Grootste Muzikale Nederlander, voor Tiësto en Boudewijn de Groot. De titel geeft meteen aan wat zijn belangrijkste instrument is: afgezien van zijn stem is dat zijn verschijning als boegbeeld van de Golden Earring en dus van de Nederlandse rock. Hay, in 1948 geboren in India, kwam naar Nederland toen hij tien jaar oud was. Hij valt door zijn ietwat ruige imago op als front-man van de Haagse band The Haigs en vervangt in 1967 Frans Krassenburg als zanger van de Earring, hoewel hij ook de race was om toe te treden tot Shocking Blue.
Hays charisma, zijn rockstem en zijn betere beheersing van de Engelse taal (Barry's vader is Engels) betekenen een enorme impuls voor de Earring. Hays kwaliteiten komen nog beter tot uitdrukking nadat in 1970 de switch van beat naar rock wordt gemaakt en Hay zich langzaam maar zeker steeds meer op de voorgrond begeeft, als leadzanger en als tekstschrijver. En zelfs tijdelijk als bespeler van de dwarsfluit ('Hij kon het ding amper vasthouden', aldus Kooymans). Hoewel Barry Hay vanaf het begin wel slaggitaar speelde (vaak over een Fender Twin Reverb) en dit nu nog steeds regelmatig doet, blijven de stem en de woorden zijn voornaamste instrument.
Over de totstandkoming van 'Radar Love' zei hij eens: 'Wat mijn beste tekst is? Moeilijk te zeg-gen. Maar 'Radar Love' ging er in als koek. Het is onze grootste hit geworden. Die titel heb ik ontleend aan een gouden beeldje dat ergens in Hilversum staat, een truttig kitschbeeldje met vleugels aan z'n enkels. Ik zag het staan en in een flits dacht ik: 'Radar Love'. Heel bizar. De rest van de tekst schreef ik in vier uur op een doordeweekse avond. Het gaat over een autocrash, maar vooral ook over het feit dat liefde alles overleeft. Een mooie boodschap.'
George Kooymans over 'Radar Love': 'De tekst is voor mijn gevoel heel belangrijk geweest bij het succes van het nummer Muzikaal stelt het namelijk niet zoveel voor.'
NAKED TRUTH
Sinds 1992 leidt de Golden Earring muzikaal gezien een dubbelleven - en dit geldt dus ook voor het instrumentarium. De Earring is afwisselend op de akoestische en de elektrische toer. De eerste aflevering van 'The NakedTruth' - compleet met theatertoer en TV-special - is zo'n groot ver-koopsucces dat het tot aan de dag van vandaag naar meer is blijven smaken.
Veel van zijn akoestische instrumentarium kocht de Golden Earring hij muziekwinkel Casa Benelly in Den Haag, tevens importeur van Taylor Guitars. Voordat de eerste NakedTruth werd opgenomen, haalde George Kooymans vier Taylors bij Casa Benelly en de zaak bleef sindsdien een beetje de hofleverancier van de akoestische Earring.Toen er in mei vorig jaar een nieuwe winkel werd geopend, verrasten de vier muziekmakers de eigenaar met een niet aangekondigd akoestisch optreden. Bij deze gelegenheid kreeg George Kooymans een speciale gitaar met een inleg die gemaakt was door Neerlands ongekroonde tatoekoning Henk Schiffmacher, die ook menigmaal het lijf van zijn vriend Barry Hay onder handen nam. Deze specialeTaylor werd in de fabriek in Amerika vervaardigd, mede dankzij het feit dat één van de Taylor-directeuren een Earring-fan bleek te zijn. Sinds Earrings eerste unplugged avontuur speelt de man van de enorme uitgebreide drumkits Cesar Zuiderwijk met kleine set-ups en hanteert Rinus Gerritsen de contrabas (en bovendien niet meer met plectrums, maar met zijn vingers). Zoals andere basgitaristen die recentelijk overstapten, stelt ook Gerritsen vast: 'Het is écht een heel ander instrument.' Over het akoestisch spelen zei Gerritsen in deTeleac-serie over de geschiedenis van de Nederpop: 'Na drie dagen repeteren hingen de vellen aan onze vingers, want akoestisch spelen is veel zwaarder dan elektrisch. ( .... ) De theatertournee was voor ons een verademing, want ons vakmanschap als muzikant ging weer tellen.'
De Earring heeft de nodige gigs in mei en juni. Hoogtepunt is het optreden tijdens Pinkpop, op maandag 16 mei (Tweede Pinksterdag) in Landgraaf. Websites: www.fibes.com (heropgerichte Elites Drum Company), www.musicstation.nl ICesar Zuiderwijks muziekschool), www.goldenearring.nl/rinus/ (de site van Rinus Gerritsen met bas-tabs en meer), en www.goldenearring.nl natuurlijk.
Musicmaker mei 2005 - jaargang 28 - #05